Người cao tuổi mà nhóm người có độ tuổi từ 60 trở lên theo định nghĩa của WHO. Trong y học, người cao tuổi được phân thành các nhóm: từ 60 đến 75 tuổi được gọi là tuổi bắt đầu già, trên 75 đến 90 tuổi là người già và trên 90 tuổi là người già sống lâu. Lão hoá ở người cao tuổi liên quan chủ yếu đến giảm dòng máu tuần hoàn đến các cơ quan, dẫn đến giảm dần nuôi dưỡng các cơ quan trong cơ thể và đó chính là khởi nguồn của bệnh tật do tuổi tác.
Ở người cao tuổi:
- Các hệ enzyme đều kém hoạt động vì đã “lão hóa”
- Các tế bào ít giữ nước nên cũng không chịu được các thuốc gây mất nước.
- Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh (cao huyết áp, xơ vữa mạch, thấp khớp, tiểu đường…) nên phải dùng nhiều thuốc một lúc nên nguy cơ gặp tương tác thuốc – thuốc là rất lớn
Một số tác dụng không mong muốn có thể gặp khi sử dụng thuốc ở người cao tuổi:
- Dễ bị hạ huyết áp tư thế: một số thuốc điều trị parkinson, thuốc điều trị tăng huyết áp có thể gây hạ huyết áp khi người cao tuổi thay đổi tư thế đột ngột. Người cao tuổi khi uống thuốc này nên thận trọng trong việc đổi tư thế (ví dụ khi uống thuốc đang ngồi đứng dậy phải từ từ)
- Dễ bị ngã do mất thăng bằng tư thế: một số thuốc an thần, gây ngủ, thuốc điều trị trầm cảm có thể làm thay đổi khả năng điều chỉnh thăng bằng cơ thể của người cao tuổi dẫn đến gây ngã. Ngã của người cao tuổi rất nguy hiểm vì lúc này xương đã bị loãng (mất calci trong xương, mất cả độ mềm dẻo của xương) nên xương giòn rất dễ gãy và khó liền.
- Giảm điều hoà thân nhiệt: các thuốc an thần, gây ngủ,…rất dễ gây hạ thân nhiệt ở người cao tuổi, nếu hạ quá không biết để cấp cứu kịp thời dễ gây tử vong.
- Giảm chức năng nhận thức: có một số thuốc có tác dụng phụ gây lú lẫn, hay quên, mất trí nhớ như thuốc chống trầm cảm, thuốc chống co giật, thuốc trị tăng huyết áp,…một số thuốc làm nặng thêm bệnh lý sa sút trí tuệ ở người cao tuổi.
- Giảm chức năng các cơ quan nội tạng: người cao tuổi có nhu động dạ dày – ruột giảm do đó dễ bị táo bón, sử dụng không đúng một số nhóm thuốc dị ứng, giảm đau chứa thuốc phiện,… có thể gây táo bón, tắc ruột, bí tiểu (ở nam giới).
Nguyên tắc khi sử dụng thuốc ở người cao tuổi:
- Hạn chế tối đa việc dùng thuốc cho người cao tuổi; tránh lạm dụng thuốc, nhất là các thuốc được cho là “thuốc bổ”, hay thực phẩm chức năng
- Nếu phải dùng thuốc thì dùng càng ít loại càng tốt, chọn các loại thuốc ít độc với gan thận, tránh gây ra các rối loạn thường gặp ở người già và hiệu quả cao.
- Liều dùng phải thích hợp với từng loại bệnh, người bệnh cụ thể và luôn xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi và hại; tương tác giữa các loại thuốc; chức năng gan thận.
- Phải theo dõi, kiểm tra, đánh giá thường xuyên về hiệu quả cũng như tác dụng phụ của thuốc, nhất là tác dụng phụ trên gan thận. Với các loại thuốc phải dùng kéo dài, nếu có thể được nên có thời gian nghỉ thuốc xen kẽ, để tránh hiện tượng tích luỹ thuốc.